Konu Tarihi: 05.02.2018- 22:28

---

‘Marksizm ve Tarih’

Hill, "Marksizm ve Tarih" makalesinde Marksizmin öncülerinin tarih teorilerini tarih yazımından ziyade tarih yazarak açıkladıklarının üzerinde durur ve tarihi yazarken de yaparken de kitlelerin giriştiği eylemi ön plana çıkarır. Marx ve Engels tarih yazımı konusunda bir yazı kaleme almamışlardır ancak tarihi olayları ele alırken tarih yazımının ipuçları konusunda geniş bir değerlendirme sunmuşlardır. Hill'e göre; Marx ve Engels her zaman insanların tarihlerini kendilerinin yaptıkları konusunda ısrarcıydı.



Ufuk Akkuş

Christopher Hill; İngiliz Marksist tarihçilerden olup özellikle 17. yüzyıl hakkında yaptığı çalışmalarla alana önemli katkılarda bulunmuştur. Hill, yazılarında iki temel tez ileri sürdü. Birincisi, İngiliz Devrimi ona göre, bir sosyal devrim ve özel olarak da bir burjuva devrimiydi. Hill, ısrarla devrimin kapitalizmin gelişimini büyük ölçüde ilerlettiğini iddia etti. İkinci olarak burjuva ve bunun sonucu olarak kapitalist bir devrim olmasının yanı sıra İngiliz devrimi, bu açıdan yenilgiye uğramış olmasına rağmen demokratik bir devrimdi. Hill, her iki tezinde de sınıf belirlenimi teorisinden yararlanmıştır. (Harvey J. Kaye, İngiliz Marksist Tarihçiler, çev: Arife Köse, s.142, İstanbul, İletişim Yayınları, 2009).

Aynur Toraman tarafından hazırlanan Christopher Hill'in Marksizm ve Tarih adlı kitap Hill'in değişik dergilerde 1948 - 1955 yılları arasında yazdığı 5 makale ile 1989 yılında Londra'da yaptığı bir konuşmadan oluşuyor.

Hill, "Marksizm ve Tarih" makalesinde Marksizmin öncülerinin tarih teorilerini tarih yazımından ziyade tarih yazarak açıkladıklarının üzerinde durur ve tarihi yazarken de yaparken de kitlelerin giriştiği eylemi ön plana çıkarır. Marx ve Engels tarih yazımı konusunda bir yazı kaleme almamışlardır ancak tarihi olayları ele alırken tarih yazımının ipuçları konusunda geniş bir değerlendirme sunmuşlardır. Hill'e göre; Marx ve Engels her zaman insanların tarihlerini kendilerinin yaptıkları konusunda ısrarcıydı. Tabii ki onların içinde bulundukları verili koşullar içerisinde gerçekleştirilir bu tarih. Marx buna ek olarak "İnsanlığın toplumsal tarihi, bunun bilincinde olsalar da olmasalar da her zaman, insanların bireysel gelişmesinin tarihidir" demiştir. İnsanların bireysel gelişmesi ancak kolektif bir mücadele ve toplumsal gelişim ikliminin yaratılması ile mümkündür. Hill’e göre; sadece Marksizm, tarihin itici gücü olarak sınıf mücadelesinin analizini yapar ve sınıfları bu mücadeleyle ilişki içerisinde ele alır.

"Stalin ve Tarih Bilimi" makalesinde Stalin'in Marksist tarihe katkılarından bahsedilir. Stalin'e göre; toplumsal yaşam ve toplumun tarihi bir tesadüfler yığını değildir. Toplumsal yaşamın görüngülerinin bütün karmaşıklığına rağmen, toplum tarihinin bilimi örneğin, biyoloji kadar kesin bir bilim, toplumun gelişme yasalarında pratikte yararlanılabilecek bir bilim olabilir. Fikirler çatışmadan, eleştiri özgürlüğü olmadan hiç bir bilimin serpilip gelişemeyeceğini savunan Stalin tarihsel gelişmelerin Marx, Engels, Lenin ve kendisi tarafından ortaya konulan argümanları eskitmiş olabileceğini memnuniyetle kabul etmeye hazırdır. Stalin için tarih hiçbir zaman akademik bir inceleme olmamıştır, o bir eylem kılavuzudur. Hill'e göre Stalin; hangi konuda olursa olsun, akademik argümanların ağırlığından sıyrılıp olayın esasına inmeyi başaran büyük ve etkili bir düşünürdü. İkincisi, herhangi bir fikri iyice ölçüp biçtikten, o konu hakkındaki uzmanların görüşlerini tarttıktan sonra ortaya koyan, büyük sorumluluk sahibi bir liderdi. Bu nedenledir ki, onun açıklamaları SSCB'deki kolektif düşüncenin en yüksek bilgeliğinin ifadesidir.

"Tarih Öğretmek" adlı makalede Hill'in 1995 yılında Sovyetler Birliği ziyareti sırasında topladığı bilgiler aktarılır. Sovyetler'deki eğitim sistemi özellikle de tarih öğretimi, müfredatı üzerine bilgiler verilir.

"Tarihçiler, İngiliz Kapitalizminin Ortaya Çıkışını Nasıl Yorumluyorlar" adlı makalede; 1640-1660 yılları arasında İngiltere'de ortaya çıkan devrimin ana karakteri incelenir. Bu konuda yazılmış pek çok bilimsel esere atıfta bulunan Hill, İngiltere tarihi ile ilgili bugüne kadar yazılmış en önemli eserin İngiliz Marksist M.H. Dobb'un Kapitalizmin Gelişimi Üzerine İncelemeler olduğunu belirtir. Dobb, devrimin temel nedenlerinin ekonomik ve sosyal olduğunu ve bu nedenleri kapitalizmin yükselişinde aramak gerektiğini, ekonomik faaliyetlerin özelliği gereği tüccarların mevcut ekonomik ve sosyal düzene karşı çıkmak zorunda kalmadan feodal toplumun gözenekleri arasında huzurlu bir şekilde varlığını koruyabileceğini göstermiş; bu karşı koyuşun ancak yeni bir üretim tarzının doğmasıyla, tarımda ve sanayide kapitalist üretim ile söz konusu olduğunu kanıtlamıştır.

"Marx ve Engels'in Yorumuyla İngiliz İç Savaşı" makalesinde; Marx ve Engels'in 17. yüzyıl İngiliz Devrimi’ne ilgi göstermesi ve onu 1789 Fransız Devrimi ile kıyaslanabilecek türden klasik bir burjuva devrimi olarak gördüklerinin altını çizer. Marx ve Engels'e göre; 1648 ve 1789 devrimleri, İngiliz ve Fransız devrimleri değil Avrupa çapında önem taşıyan devrimlerdi. Burjuvazi bu devrimlerde galip geldi ama onun bu zaferi, o sıralar, yeni toplum düzeninin zaferi, burjuva mülkiyetin feodal mülkiyet karşısındaki, milliyetin bölgecilik karşısındaki, serbest ticaretin lonca karşısındaki, miras taksiminin büyük evlat karşısındaki toprak sahibinin toprağın kendi sahibi üzerinde egemenlik kurması karşısındaki, aydınlığın hurafe karşısındaki, ailenin ünvan karşısındaki, sanayinin kahramanca tembellik karşısındaki burjuva haklarının ortaçağ imtiyazları karşısındaki zaferiydi. 1648 devrimi 17. yüzyılın 16. yüzyıla karşı devrimiydi. Bu devrimler gerçekleştikleri bölgelerin, o dönemin gereksinimlerinden çok, o günkü dünyanın gereksinimlerini ifade ediyordu.

"Tarih ve Bugün" adlı konuşmasında ise Hill, tarihin ve tarih öğretiminin önemine değinerek bu konuda yapılması gerekenleri özetler. Aşağıdan tarih ve kadınların tarihine özel vurgularda bulunur. Doktoranın evrensel tiranlığının kırılması ve dar uzmanlaşmayı ortadan kaldıracak çareler bulma zorunluluğundan bahseder. Tarihçilerin inceledikleri dönemin kültürüne vakıf olması ve tarih yazımında edebiyat eserlerinden ve şarkılardan yararlanmanın önemine değinir.  

Tarihi anekdotlardan ibaret görmeyip, onu bir süreç olarak algılayan, edinilen bilgilerin eyleme dönüştürülmesinin önemine değinen, tarih yazımında sınıf analizi ve sınıf mücadelesini esas alan ve aşağıdan tarih anlayışını savunan İngiliz Marksist tarihçi Hill'in makalelerinden oluşan "Marksizm ve Tarih" adlı kitap tarih bilimine Marksist bakış hakkında özlü bilgiler sunuyor.



KÜNYE: Marksizm ve Tarih, Christopher Hill, Çeviri: Aynur Toraman, Kor Kitap, 2017, 136 sayfa.

http://ilerihaber.org/icerik/