Türkiye somutunda perspektif olarak sosyalist devrimin gündemde olduğunu söyledik. Peki, bu yakın gelecekte sosyalist devrim hemen yapılabilir anlamına geliyor mu? Sosyalist devrimin saf programı ile bu amacımıza ulaşabilir miyiz? Sosyalist devrime gelinceye kadar hiç arada başka dönemler olmayacak mı? Devrimden sonra hemen sosyalist görevleri mi başa alıp çözeceğiz? Sosyalist devrimin kendi içinde hiç ara aşamalar olmayacak mı? Orta derecede gelişmiş bir ülkede devrimden sonra kapitalizmden sosyalizme geçiş nasıl bir süreç izleyecek?
Bu soruların bütününe hazır şemalar vermek zor. Genel hatlar öngörülebilir. Gerisini ise, tarihin deneyiminden beklemek gerekiyor.
Dünya devrimci hareketinin, bize miras bıraktığı deneylerden kimi sonuçlar çıkarmak mümkün. Bizler için en yakıcı olanları ele alalım. Sosyalist devrimin olabilmesi için, basit bir biçimde söylersek, nesnel (devrimci durum) ve öznel etkenin (devrimin politik ve toplumsal ordusu) birliği gerekiyor. Bugün ülkemizde ikisi de eksiktir. Partinin strateji ve taktikleri bu somut gerçekten yola çıkmalıdır.
Devrimci durum, insan iradesinden bağımsızdır. Onu hiç bir güç yaratamaz. Ama öznel etkenin yardımıyla, devrimci durumun oluşmasına katkı yapılabilir. Bu etki, çağımızda daha fazla artmıştır. O zaman yakalanması gereken temel halka, öznel etkenin hazırlanması ve bu yolla devrimci durumun oluşmasına yardımcı olmaktır. Devrimin politik ve toplumsal ordusunu hazırlamak, kapitalizm içindeki güçler dengesini değiştirmek anlamına da geliyor. Buna göre, ne yapmak gerekiyor?
Leninin bize öğrettiği temel bir yanaşım var: Yığınlara kendi deneyleri temelinde kapitalizmin yetersizliğini gösterebilmek, onları, demokratik sorunlarından hareketle düzenle karşı karşıya getirmek, kapitalizm çerçevesinde kazanılabilen ile ona güçlü olduğunu hissettirebilmek, onu örgütleyebilmek, bu yolla onu sosyalist devrime yaklaştırmak. Daha tarih, demokrasi savaşımının içinden geçmemiş, demokrasi eğitimini almamış bir işçi sınıfının sosyalist devrimi yapabileceğini göstermedi.
Proletarya, demokrasi uğruna, bütün alanlarda tutarlı bir devrimci savaşım yürütmeden burjuvaziyi yenilgiye uğratamaz.(62)
Buradan çıkan sonuç, bu istemlerin (siyasal demokrasinin istemlerinin) burjuva legalitesinin sınırları aşılarak, bu sınırlar yerle bir edilerek, parlamentoda söylevlerle, sözde kalan protestolarla yetinmeyerek, yığınları kesin eylemlere çekerek, her temel demokratik istem uğruna savaşımı yoğunlaştırıp proletaryanın burjuvaziye saldırısına kadar, yani burjuvaziyi mülksüzleştiren sosyalist devrime kadar vardırarak, bu istemlerin, reformist değil devrimci biçimde formüle edilmesi ve eyleme geçirilmesidir.(A.g.e.)
Tartıştığımız konuda, sınıf mücadelesinin yarattığı bir çelişki var. Komünist partisi güncel bir politika yapacaksa, bir yandan kapitalizm içinde sorunların çözümü için çalışmak zorundadır. Başka türlü demokrasi savaşımı olmaz. Yönetim sistemi daha demokratik hale geldikçe, işçiler musibet kaynağının, hak eksikliği değil kapitalizm olduğunu daha iyi anlayacaklardır.(63) Diğer yandan komünist partisi biliyor ki, kapitalizm çerçevesinde demokrasinin tüm sorunları, artık işçi sınıfının istediği biçimde çözülemez. Çelişki, kapitalizm içindeki demokrasi savaşımının olanakları ile kapitalizmin sınırlılığı arasındadır.
Komünist partisi, bu çelişkinin kapitalizme ve sosyalizme uzanan iki yanını dikkate alan bir demokrasi programı ile yığınların karşısına çıkmalıdır. (Yanlış olan reformizm ile doğru olan reformlar için savaşımın ayrımı buradadır.) Ülkenin içinde bulunduğu nesnel koşullara göre değişebilen ama sosyalizme kadar zorunlu olan, sosyalizme yaklaşım programıdır bu. Amaç, emekçi kitlelere hem kapitalizm içinde yapabileceklerinin, kendi konumlarını kısmen iyileştirmelerinin bir planını vermek, burjuvaziden ödünler koparmak, hem de sosyalizm olmadan ileri gitmenin mümkün olmadığını, kendi deneyleri temelinde göstermektedir.
Bir nokta çok önemli: Hayali taleplerden oluşan demokratik programlar, ne kadar devrimci gözükürse gözüksün yığınları ayağa kaldıramaz. O günkü toplumsal gereksinimlerin demokrasi planında olanları temel alınmalıdır ve onlar, sosyalizmle bağıntıları çerçevesinde ileri sürülmelidir. Yığınlar, aynı zamanda kendi önüne çözebileceği sorunlar konduğu zaman harekete geçirilebilir. Bu demokratik sorunların tümünün ne zaman, çözülebileceği ise ayrı bir sorundur. Her ülkedeki sınıf mücadelesinin güçlülüğü oranında kazanımlar olur. Ama asıl önemli olan, o ana kadar gerçekleştirilmiş demokrasiye dayanarak, bu demokrasi savaşımı temelinde, komünist partisinin etrafına yığınları toplamak, onları devrime götürmektir.
Bu şu anlama geliyor: Demokratik programda yazılan istemler, kendine özgü bir rejimi tarihsel olarak zorunlu yapmıyor. Bunların bir kısmı burjuvazinin devrilmesinden önce, bir kısmı devrim sırasında, bir kısmı da devrimden sonra çözülebilir. Tartıştığımız konuyla ilgili Leninin çok açık bir yaklaşımı var: Kapitalizme karşı devrimci mücadeleyi tüm demokratik taleplerle ilgili devrimci bir program ve taktiklerle bütünleştirmeliyiz: bir cumhuriyet, bir milis, devlet görevlilerinin halk tarafından seçimi, kadınlar için eşit haklar, ulusların kendi kaderini tayin hakkı vs. Kapitalizm var olduğu müddetçe bu talepler -hepsi- sadece bir istisna olarak gerçekleştirilebilirler ve o zaman bile tamamlanmamış ve çarpıtılmış biçimlerde. Bizse, o ana kadar gerçekleştirilmiş demokrasiye dayanarak ve kapitalizm şartlarında onun yetersizliğini teşhir ederek, hem yığınların sefaletinin tasfiyesi için hem de tüm demokratik reformların tam ve kapsamlı kurumları için gerekli temel olarak, kapitalizmin yıkılmasını ve burjuvazinin mülksüzleştirilmesini talep ederiz. Bu reformların bazılarına burjuvazinin devrilmesinden önce başlanacaktır; diğerlerine ise bu devirme sırasında ve diğer bazılarına ise burjuvazi yıkıldıktan sonra. Sosyal devrim tek bir muharebe değildir. O, ekonomik, demokratik reform sorunlarının her çeşidi uğruna verilen bir dizi savaşları kapsayan ve ancak burjuvazinin mülksüzleştirilmesi ile tamamlanacak olan bir dönemdir. İşte her bir demokratik talebimizi tutarlı, devrimci biçimde bu son amaç uğruna formüle etmeliyiz. Bazı belirli ülkelerin işçilerinin burjuvaziyi, tek bir temel demokratik reform bile tam olarak başarılmadan önce '64evirecekleri pekala tasavvur edilebilir. Ancak proletaryanın, bir tarihsel sınıf olarak burjuvaziyi yıkmak için en tutarlı ve kararlı devrimci demokrasi ruhu içinde eğitilerek hazırlanmadığı taktirde, burjuvaziyi yenebileceği düşünülemez.(64)
Dünya komünist hareketi, sosyalist devrime yaklaşım biçimleri üzerine, Leninden başlayarak kafa yormuştur. Enternasyonalin 4. kongresinde (1922) geliştirilen işçi hükümeti, 7. kongrede geliştirilen anti-faşist birleşik cephe hükümeti, en son olarak ileri kapitalist ülkeler komünist partilerinin savunduğu anti-tekelci demokrasi perspektifi, sosyalist devrime yaklaşmanın olası geçiş biçimlerine örnek olarak gösterilebilir. Şüphesiz ki her doğru anlayış, yanılgıları dışlamıyor. İşçi hükümeti tartışmalarından anti-tekelci demokrasi tartışmalarına kadar olan süreçte, yanlış görüşler de boy verdi. Örneğin, işçi hükümetinin burjuva demokrasi çerçevesinde uzun süre varlığını sürdürme olasılığı konusunda sağ oportünist aldatmacaların yayılmasına olanak veren eksik ve hatalı formülasyonlar da(65) gündeme geldi.
Önemli olan anlayıştır, onun doğruluğudur. Sosyalist devrime bir çırpıda varılamayacağına göre, yığınları demokrasi savaşımı içinde eğiten bir demokrasi programı zorunludur. Bugün komünistlerin savunduğu bir demokrasi programı vardır (değişik isimlerle anılabilir) ve sosyalist devrime yanaşmak için gerekli bir anlayışın ürünüdür. Bu programın içindeki istemler değiştirilebilir, eklenebilir, çıkarılabilir ama bu anlayış değiştirilemez. (Geçiş programlarının içeriği, istemlerinin ayarlama mantığı için bir tartışma konusudur.)
Akla gelen bir soruya da cevap vermek gerekiyor: Bu programı bütünüyle hayata geçirebilecek ya da onun daha ilerisine gidebilecek bir iktidarın, sosyalist devrimle bağlantısı ne olacaktır? Sorunun cevabı, iktidarın hangi güçlerin hegemonyası tarafından alınacağı ile ilgilidir. Burjuvaziyi erkten düşürecek ve işçi sınıfının hegemonyasını oluşturacak bir iktidara gelinceye kadar arada değişik aşamalar olabilir. Burjuvazinin reformist kesimine, işçi sınıfının alttan gelen baskısıyla demokrasi programının kimi maddeleri uygulatılabilir. Komünistlerin de içinde olduğu hükümetler dönemi olabilir, programın bir kısmı da burada hayata geçebilir. Hükümete gelmek ile erke gelmek arasında her seferinde bir özdeşlik kurulamayacağına göre, bunlar ancak olası geçici dönemleri olarak kalıyor.
Şimdiden düşünemeyeceğimiz değişik modeller de çıkabilir. Ancak şu söylenebilir: Diğer demokrasi güçlerinin de desteklediği proletaryanın egemenliğinde, onun ağırlığında bir iktidar oluşursa, burjuvazi bu temelde devrilirse, bunu belki o gün değil ama ilerde sosyalist devrimden ayırmak zor olacaktır (Ekim Devriminin iç analizini hatırlayalım). Çünkü bu iktidar, ayrı bir sosyalist devrim ihtiyacını gündemden kaldıracaktır. Burjuva devleti bu aşamada, bir süreç içinde parçalanacaktır. Belki de böyle bir iktidarın, giderek sosyalist karakterinin daha öne çıkmasından bahsedilebilir. Ama hiç bir şekilde ayrı bir sosyalist devrimden söz edilemez. Çünkü iktidar, proletarya tarafından, demokratik güçlerin desteğiyle, bir kez ele geçirilebilir. İkincisi ütopyadır.
(10 Eylül dergisinin Nisan 1990 tarihli 7-8. sayısında yayınlanmıştır.)
Sitemiz Bir Paylasim
Forum sitesidir Bu nedenle yazı, resim ve diğer materyaller sitemize
kayıtlı üyelerimiz tarafından kontrol edilmeksizin eklenebilmektedir. Bu
nedenden ötürü doğabilecek yasal sorumluluklar yazan kullanıcılara
aittir. Sitemiz hak sahiplerinin şikayetleri doğrultusunda yazı ve
materyalleri 48 Saat içerisinde sitemizden
kaldırmaktadır.
Bildirimlerinizi info@solpaylasim.com adresine
yollayabilirsiniz.
