Konu Tarihi: 08.11.2022- 05:31

---

'Komünist partiler baskıcı yönelime hazırlık yaparken iyimserlik de çoğalıyor'


TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan, Küba'da yapılan 22. Uluslararası Komünist ve İşçi Partileri Toplantısı'ndan izlenimlerini soL TV'de yayınlanan Bakış programında Gökhan Kazbek'e anlattı.

soL TV Bakış programında TKP Genel Sekreteri Kemal Okuyan ve soL TV Genel Yayın Yönetmeni Gökhan Kazbek "Komünist hareket yükselişte mi yoksa krizde mi?",   "TKP uluslararası ilişkilere nasıl bakıyor?",   "Komünistler Ukrayna’daki savaşa nasıl yaklaşıyor?" konularını ele aldı.

Program soL TV'nin İzmir stüdyosundan canlı yayınlandı.

Okuyan Küba'da yapılan 22. Uluslararası Komünist ve İşçi Partileri Toplantısı'ndan izlenimlerini aktardığı programda "Sermayenin, emperyalist sistemin çaresizliği sonrasında siyasette yönetebilmek için daha baskıcı rejimlere yönelme var. Dünyada birçok komünist partisi bu yönelime nasıl yanıtlar verileceğine ilişkin hazırlıklar yapıyor. Ama öte yandan da iyimserlik de çoğalmaya başlamış. Buna şaşırdığımı söyleyebilirim. Birçok parti komünist hareketin güçlenme potansiyelini fark etmiş, ona uygun adımlar atmaya başlamış, bu gözüküyor" dedi.

Gökhan Kazbek'in soruları ve Kemal Okuyan'ın yaptığı açıklamalardan satırbaşları şöyle:

- (Bu yıl Küba'da yapılan 22. Uluslararası Komünist ve İşçi Partileri Toplantısı'ndan izlenimlerinden söz eder misin?) İlk izlenimimi söyleyeyim. Bir kere Küba'da olmasının getirdiği bir avantaj da var. Geçtiğimiz yıllara kıyasla çok olgun bir tartışma yürüdü. Şunu görmek sevindirici: Dünyanın içinden geçtiği bu ilginç dönemde bütün bu tablonun sorumlusu olan düzeni yıkmakla yükümlü olan komünist hareketin geride bıraktığımız yıllara göre biraz daha olgunlaştığını, daha devrimcileştiğini görmekti. Ben bu açıdan hoşnut ayrıldım toplantıdan.  

- Tabii ki komünist hareketin içerisinde çok ciddi farklılıklar var. Komünist partiler toplanıyor ama oradan her konuda mutabakatla ayrılınmıyor. Çok ciddi farklılıklar var. Özellikle Ukrayna Savaşı'na ilişkin çok derin görüş ayrılıkları var. Bunlar normal.

- Eskiden Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin ağırlığını koyduğu, sürüklediği hatta belirlediği tablo vardı dünya komünist hareketi açısından. Şu anda dünyada irili ufaklı hiçbir parti bir başka partinin hamiliğini kabul etmiyor.

- Bugün dünyada hiçbir komünist parti hamilik yapmıyor, hiç kimse de bunu kabul etmez. Bu çok sağlıklı bir şey.

- Küba Komünist Partisi başkalarına müdahale etmeyen bir parti. Ev sahibi olmasına rağmen biz müdahalesini hiç hissetmedik. Çok sağlıklı bir toplantı organize ettiler.

'Komünist partilerin bir bölümü bardağın dolu tarafına da bakıyor'


- (Komünistler uluslararası duruma nasıl bakıyor?) Herkes şunun farkında, çok özel bir dönemden geçiliyor. Ama iki farklı yaklaşım var. Komünist partilerin bir bölümü bardağın boş tarafına bakıyor. Ya da dünyada yaşananları sadece bir tehlike ve tehdit olarak görüyor. Bir bölüm parti ise bardağın dolu tarafına da bakıyor ve dünyanın içinde bulunduğu bu olumsuzluklar, kriz, savaş ortamı, giderek derinleşen toplumsal adaletsizlikleri -bunlar tabii ki korkunç şeyler ama- bir fırsat olarak da görüyor.

- (Komünist partiler arasında bölgesel farklılıklar var mı?) Kesinlikle var. Bir kere Latin Amerika diye bir olgu var. Afrika, Asya... Tabii aynı bölgelerin komünist partilerinin birbirine benzeyen özellikleri var.

- Türkiye komünist hareket açısından baktığınızda bir yandan Asyalı. Yani Ortadoğu masası kurulduğunda Türkiye'nin komünistleri orada, Avrupa masası kurulduğunda da Türkiye'nin komünistlerinin orada yeri var, Balkan-Kafkas masasında da yeri var. Bu açıdan ilginç bir ülkeyiz.

- Hindistan, Sri Lanka, Bangladeş... Buralarda çok güçlü komünist partiler var. Bu toplumlardaki mücadeleleri anlamak kolay değil. Ama bu toplantıların öyle bir yararı var. Uluslararası toplantılara gittiğimizde ikili görüşmeler, sohbetler yapıyoruz. Farklı coğrafyalardaki mücadelelerin ritmini, rengini anlamamıza yardımcı oluyor.

Brezilya'da Lula'nın seçilmesi: 'Kıtada dengeleri değiştirmekte çok ciddi rolü olacak'
- (Latin Amerika'da solun ya da sosyal demokrasinin yükselişi... O toplantılarda zannediyorum bu da gündeme gelmiştir) Latin Amerika son 30 yıldır sürekli devinim halinde. Latin Amerika'daki iktidar değişikliklerini mesela Avrupa'daki iktidar değişikliklerine benzetmemek gerekiyor. Evet tamam biz çok eleştiriyoruz Latin Amerika'daki sol iktidarları yeterince devrimci olmadıkları için, sosyal demokrasinin bir versiyonu oldukları için eleştiriyoruz ama şunu unutmamak gerekiyor Latin Amerika çok dinamik bir bölge. Burada olup bitenleri Avrupalı bir gözlükle değerlendirmemekte yarar var. Biz oradayken toplantının son gününde Brezilya'da Lula seçildi. 'Lula da zaten sosyal demokrattır', doğru ama bu kadar basit değil. Bunun kıtada dengeleri değiştirmekte çok ciddi rolü olacak. Sadece Küba'ya etkisi bile son derece önemli.

- (Brezilya'daki sosyalist hareket ne diyor?) Brezilya'da iki komünist partisi var. Bir tanesi Lula'nın koalisyonunun içerisinde zaten. Diğeri ikinci turda Lula'yı destekledi. Baktıklarında son derece olumlu olarak görüyorlar.

'AB solculuğu bitmedi ama sustu'

- (NATO ve ABD'nin tehdidinin her geçen gün arttığını görüyoruz. Bu konu gündeme geldi mi toplantıda?) Dediğim gibi her konuda anlaşan bir komünist partileri toplamı yok dünyada. Derin görüş ayrılıkları var. Bunlardan en önemlisinin kaynağı geçmişte Avrupa Birliği'dir. AB'nin bir demokratikleşme projesi olduğu ya da olabileceğine dair kanaati olan komünist partiler vardı geçmişte. Fransız Komünist Partisi geleneksel olarak bu çizgiyi savundu hep. İşi o noktaya getirdiler ki Yugoslavya savaşını desteklediler. Şimdi dünyanın geldiği noktada Avrupa Birliği solculuğu bitmedi ama sustu. Şimdi NATO da o kadar kötü değil diyen bir solculuk en azından ağzını açamıyor. Bence bu çok iyi bir gelişme.

- Öte yandan bu sefer de başka büyük güçlere dönük eğilimler ortaya çıkmaya başladı. Geçmişte Avrupa eksenli düşenen ve hata yapan partiler şimdi belki benzer vahimlikte olmamakla beraber bu sefer Avrasya, Rusya, Çin gibi merkezlerin bakış açısıyla hareket etmeye başladılar. Bu çok tartışıldı bu toplantıda. Bizim de aralarında yer aldığımız birçok parti sınıfsal bir bakış açısını unutmayacağını komünist partilerin, Ukrayna savaşı gibi uluslararası alana yayılmış bir savaşı böyle jeostratejik kavramlarla, 'NATO yayılmaya çalışıyordu, Rusya kendisini savunuyor' basitliğiyle ele alamayacağını dile getirdi. Burada sevindirici olan, yapıcı tartışmaların gerçekleşmesiydi.

Dünya komünist hareketinin en önemli sorunu

- Dünya komünist hareketinin en önemli sorunu başat emperyalist ülkelerde komünist partilerin zayıf olması. Çünkü oralarda işçi sınıfına pay veriyor. Emperyalizmin bütün dünyayı talan ederken kendi işçisine biraz sus payı vermesi... Almanya'da, Fransa'da, İngiltere'de komünist hareket zayıf. İtalya'da zayıfladı. ABD'de 1930'lardan beri neredeyse zayıf. Bu, önemli uluslararası meselelerde bu ülkelerin yönetici sınıflarının elini rahatlatıyor.

- Sermaye sınır tanımıyor. Her komünist partisi doğal olarak kendi ülkesinden sorumludur ama doğal olarak bir etkileşim, etkileşimin ötesinde bir koordinasyon, dayanışma, birbirinden öğrenme gibi olguların mutlaka geliştirilmesi gerekiyor. Bu saydığım önemli emperyalist ülkelerde komünist hareketin güçlenmesi konusunda daha fazla kafa yormalı.

Ukrayna'da iki komünist parti, iki farklı pozisyon

- (Ukrayna meselesine komünist partiler nasıl bakıyor?) Ukrayna'da iki komünist parti var. İkisi de yasadışı şu anda. Bir parti 'Ukrayna'da faşist bir iktidar var, Rusya bu faşist iktidara karşı antifaşist bir mücadele yürütüyor' diyor. Diğer parti ise 'Bu iki emperyalist güç arasındaki savaştır, bu savaşta bizim tarafımız Rus ve Ukraynalı işçilerdir' diyor. Bu iki farklı pozisyon aynı zamanda bu toplantıya katılan partileri de neredeyse eşit miktarda bölüyor.

- Ama kuşkusuz bu toplantıda kim hangi pozisyonu savunursa savunsun konuya ilişkin daha fazla bilgi edinme fırsatı bulduk. Ama tabii bu biraz da tuhaf bir tablo. Bu kadar önemli bir konuda çok farklı yaklaşımların olduğu bir tablodan söz ediyoruz. Bu doğal. Her önemli konuda böyle olacak. Ne zamana kadar? Dünyada önemli bir devrimci yükseliş olacak, o devrimci yükselişte komünist hareket daha da sadeleşecek ve daha net bir görüntü ortaya çıkaracak.

- Bu toplantının en önemli ilkelerinden bir tanesi, herkes eşittir. Yani ortaya bir ortak metin çıkıyorsa bu bütün partilerin onayıyla oluyor. Tek bir parti itiraz ederse veto hakkı var. Bütün partilerin onay verdiği bir sonuç bildirgesi çıktı, bu çok önemli.

- Bu bir yandan geriye düşürüyor ama öte yandan da şuna yarıyor: Dünyada halen birbirini dinleyen, birbirine dost elini uzatan bu kadar parti var. Herkes bunun çok değerli olduğunu düşünüyor ve bunun devamından yana. Bu da önemli bir şey.

'TKP son dönemde dünyada daha çok tanınan bir parti'

- (TKP'nin diğer partiler nezdindeki durumu nedir?) Böyle bir soruya TKP'li birisinin yanıt vermesinin zorlukları var. Ama çok objektif değerlendirecek olursam, TKP özellikle son dönemde dünyada daha çok tanınan bir parti. Bunda bizim dışımızda bir faktör daha var, Türkiye'nin uluslararası alanda kapladığı yer artıyor. Biz AKP Türkiyesi'nin kendisini karşımıza aldık, mücadele ediyoruz. Ama ortada bir gerçek var ki AKP dönemiyle beraber Türkiye'nin uluslararası alandaki rolü çok tartışıldı, bu ayrı bir şey... ABD emperyalizmine de karşıyız ama ABD emperyalizminin dünyada bir rolü var... Bundan bahsediyorum. Türkiye'nin önemi arttı, Türkiye daha çok tartışılıyor, daha çok izleniyor. Böyle bir faktör de var ama bundan ibaret değil. TKP dünya komünist partileri içerisinde saygın, yaratıcı, üretken, hızlı gelişen bir parti olarak değerlendiriliyor.

- Türkiye'yi değiştirme iradesiyle uluslararası alandaki ilişkilerimiz arasında bir örtüşme var. Biz ona bakıyoruz. Yoksa uluslararası alana diplomasi olarak bakmak, bizim böyle bir kaynağımız yok. Yani uluslararası ilişkilere ayıracak kaynağımız yok. Aynı zamanda şunu görüyoruz Almanya'da komünist hareket güçlenirse, Türkiye'den giden milyonlarca kişi var orada, bu bizi de ilgilendirir. Zaten bizim oradaki arkadaşlarımız aynı zamanda Almanya Komünist Partisi için de çalışıyorlar. O yüzden böyle yalıtılmış bir şey yok. Ya da dünyanın güçlü emperyalist ülkelerinde bir komünist hareketin yükselişe geçmesi - mesela ABD'de siyahların polis tarafından öldürülmesi sonrası protestolarda komünist hareket çok güçlendi hızlı bir şekilde, yankı bulmaya başladı-   burayı da etkileyecektir. Böyle bakıyoruz.

- TKP başka partilerin iç işlerine karışmama, kendisine karışılmasına asla izin vermeme, bütün komünist partileriyle iyi ilişkiler kurma yeteneğine sahip.

'Komünist partilerde iyimserlik de çoğalmaya başlamış'
- Sermayenin, emperyalist sistemin çaresizliği sonrasında siyasette yönetebilmek için daha baskıcı rejimlere yönelme var. Dünyada birçok komünist partisi bu yönelime nasıl yanıtlar verileceğine ilişkin hazırlıklar yapıyor. Gayet doğal. Faşizmi yaşamış 20. yüzyıldan söz ediyoruz.

- Ama öte yandan da iyimserlik de çoğalmaya başlamış. Buna şaşırdığımı söyleyebilirim.

- Birçok parti komünist hareketin güçlenme potansiyelini fark etmiş, ona uygun adımlar atmaya başlamış, bu gözüküyor.

- Gündelik pratikte giderek daha fazla emekçinin kapitalizmi daha fazla sorgulamaya başladığı, alternatif aradığını görüyor herkes. Bu partilerin bir bölümü çok zayıf bunu kabul edelim. Ama bir bölümü sahada. Bu kriz döneminde sahada olan komünist partisi insanlardaki arayışı, alternatif bulma çabasını görür.

- Türkiye'deki toplumun dinamizmi dışarıdan çok net görünüyor. Mesele sadece Erdoğan Türkiyesi'nin dünyada çeşitli nedenlerle yaptığı manevralar falan değil. Gezi'den beri Türkiye'ye bakış açısı değişti.

İran'da komünist partisinden değerlendirmeler

- Bir başka tartışılan şey tabii ki İran. İran'da yasadışı komünist partisi. Çok doğru değerlendirmeler, sağlıklı değerlendirmeler yaptı. Ve şunu söyledi: İran'da çıkan her hareketi Amerika'nın işidir diye lekelemeyin, buna izin vermeyin. Bunu derken çok haklıydı. Bunu yaparsak biz İran'ı mollalara ya da ABD emperyalizmine teslim ederiz.

- (İran'la ilgili ileriye dönük bir tespit yapıldı mı toplantıda?) İran'ı iyi bilen bölge partileri de vardı toplantıda. Herkesin söylediği şuydu: Bu diğer gösterilere benzemiyor ve radikalleşiyor.

- Son dönemde bu protestolar sertleşmeye başladı ve daha organize. İran yönetimi bunu emperyalist güçlere bağlıyor. Ama gözüktüğü kadarıyla İran'da bir bölümü eskiden gelen, bir bölümü bu gösteriler sırasında ortaya çıkmaya başlayan örgütler de sözkonusu.

- (Komünist hareket yükselişte mi, krizde mi? Hem toplantı bağlamında hem Türkiye bağlamında, dünyayı da bir değerlendirsek?) Sovyetler Birliği'nin dağılması, aslında onun öncesinde başlayan bir kriz var. bu kriz ortadan kalkmış değil. Çünkü toplu bir fotoğraf olarak bakarsak hâlâ bir ortak doğrultu yok. Birtakım girişimler, denemeler var ama harekete toplam bir güç ve olgunluk vermiyor. Dolayısıyla kriz sürüyor. Ama bir yükseliş de var. Şu ülkede ya da bu ülkede yükselişten söz etmiyorum. Partilerin kendilerini yenileme yeteneği, yaptıkları çalışmayı ciddiye almaları, ağırlıklarının artması, bazı hatalarını ve eksikliklerini giderme yetenekleri... Bunlarda gözle görünür bir değişim var. Bunu önemsemek gerekiyor.

'Küba'da komünist partisinin en güçlü olduğu dönemi yaşıyoruz'

- Bir de iktidarda olan partiler var. Bunların ben bir bölümünün olumlu bir katkısı olduğunu düşünmüyorum. Ama bir tanesi var ki dünyada hâlâ insanlığın vicdanı, aklı ve yüreğine hitap ediyor ve çok zor durumda. Küba'da iktidarda komünist partisi var. Bazı geri adımlar attılar ekonomide buna karşın partiyi güçlendirdiler. Küba'da komünist partisinin en güçlü olduğu dönemi yaşıyoruz. Devrimin kadroları yok, devrimin yetiştirdiği kadrolar var şu anda. Sorumluluklarının bilincindeler, devrimciler, ciddiler, yaratıcılar, adanmışlar...

- ABD Küba'ya dönük müdahaleyle insanlığın eşitlik ve özgürlük arayışını yok etmek istiyor. Küba eşitlik arayışından vazgeçse ABD ablukayı kaldırır. Bağımsızlıktan vazgeçse kaldırır ve soluk alırlar ama ondan sonra biterler. Küba olmaz o artık. Ve sonra tekrar yoksulluk sarmalına girerler. Küba bu direnciyle önemli ve yol arıyorlar. Küba Komünist Partisinin kadroları o kadar üzgünler ki şu anda yaşadıkları ekonomik sıkıntılar nedeniyle ve yol arıyorlar şu anda..."

https://haber.sol.org.tr/haber/komunist-partiler-baskici-yonelime-hazirlik-yaparken-iyimserlik-de-cogaliyor-354533