Biraz da ileriye baksak?
Metin Çulhaoğlu
Arada bir soluklanıp salim kafayla düşünmekte yarar vardır.
Genel olarak solda duranlar, sosyalistler için bir soru ortaya atalım: Henüz yalnızca 13-14 yılını geride bıraktığımız 21. yüzyıl bize neler gösterecek? Dünyada devrimci mücadelenin geleceği açısından şimdiden neler öngörülebilir?
Böyle sorular gündeme geldiğinde dönüp geriye bakmak salt usulden sayılmamalıdır. Her zaman olmasa bile çoğu kez önemli, ön açıcı birtakım ipuçları verir.
Geçmişte, 19. yüzyılın toplumsal ve siyasal hareketliliklerinin istisnasız hepsine damgasına vuran olgu, 1789 Fransız Devrimidir. 20. yüzyıla gelirsek, 1917 Rus Devrimi, bu yüzyılda daha sonra ortaya çıkan tüm toplumsal ve siyasal dinamiklerin doğrudan veya dolaylı belirleyicisi olmuştur.
Bu söylenenler her iki taraf için de geçerlidir: 1789 ve 1917, tarihin tekerleğini ileriye döndürmek isteyenler için nasıl esin kaynağı olmuşsa, gerici-tutucu kesimler de muhafaza çabalarında hep bu iki büyük devrimin ürkütücü çağrışımlarından hareket etmişlerdir.
Bu durumda, 19. yüzyılı 1789a, 20. yüzyılı da 1917ye bağlamış oluyoruz.
***
Ya 21. yüzyıl?
Bizi bekleyen nedir? İçinde bulunduğumuz yüzyılın bugün biraz kapalı gibi görünen kapılarını açacak olan, önceki yüzyılların iki büyük tarihsel kırılma noktasından hareketle bu kez 1789 + 1917 + x formülü müdür?
Evet, son tahlilde gene budur, bir kez daha böyle bir formül olacaktır, ama
Ama geçmiş yüzyıllara göre bugün kapitalizm toplumu fazlaca satın almıştır. Kastedilen, hayli çeşitlenmiş ve ülkelere göre özel içerikler kazanmış ideolojik uzantılarıyla birlikte, insanları başka bir dünya tasavvuru ve isteğinden alıkoyan tüketim imkânlarıdır; neden benim de bir evim, arabam olmasın, çocuklarım iyi okullara gidemesin
Ancak, kitlelerin hep böyle kalacaklarını düşünmek hiç de doğru olmayacaktır... Sarsıcı bir ekonomik kriz olur, çelişkiler zayıf halkalarda fazlaca üst üste gelir, edilgenliğin ve sinmişliğin üzerine özel bir öfke patlaması biner, başka şeyler olur, ama böyle gitmez.
Türkiyede Haziran 2013te olmadı mı?
Demek ki hep böyle gitmez, gitmeyecek
Güzel, ama böyle gitmediğinde, canlanan kitlelerin kendi akılları ve insanlığın birikmiş belleğiyle 1789 + 1917yi bulmalarını beklemek pek de gerçekçi olmayacaktır. 19. yüzyılda 1789u, 20. yüzyılda da 1917yi ve/veya 1789 + 1917yi bulabilen insanlığın büyük bölümüne bugün bunlar ziyadesiyle unutturulmuştur. Öyle ki, bugün isteyen herkes devrim diyebilir, herkes şu ya da bu renkteki devrimleri selamlayabilir.
Bir tek koşulla: İşin içine 1789 ve 1917 girmesin
İşte, burası biraz fena gibi; ama unutulmaması gereken bir başka durum da var: 1789 + 1917nin, nesli hiçbir zaman tükenmeyecek olan devrimcilerin ve öncülerin belleğinden, bilincinden kazınıp gitmesi hiç mi hiç mümkün değildir
O zaman, önümüzdeki dönemde bir yanda devrimciler ve öncülerle diğer yanda (hareketlenmiş olsa bile) kitleler arasındaki tarih bilinci açısı, 19. ve 20. yüzyıllardakine göre biraz daha genişlemiş olacaktır. Özel olarak tarih bilinci bir yana, genel bilinç, kültür, formasyon vb. başlıklarında bile ciddi bir mesafe kaçınılmaz görünmektedir.
Peki çözüm?
Çözüm, öncülerin ve devrimcilerin kendilerini dönüştürüp başkalarına benzemeleri değil, her kitlesel hareketlenmenin kaçınılmaz olarak ortaya çıkacağı öncü unsurları yanlarına çekmeye çalışmalarıdır.
Bunlar olunca zaten gerisi de gelir
Açı, kapanacaksa ancak böyle kapanacaktır.
Son olarak: Başarı durumunda sonuç, kim ne derse, neye benzetirse benzetsin 1789 + 1917 formülünün bu kez yeni bir yıl daha eklenerek güncellenmesi olacaktır.