Federico Garcia Lorca’sız 78 yıl

“Kurşunlanan birkaç kişiden ‘Yaşasın cumhuriyet!’ sloganları duyulmuş ve her şey gecenin sessizliği içinde yok olmuş.”



Cengiz Kılçer - İleri

19 Ağustos 1936… 78 yıl önce bu gün İspanya İç Savaşı sırasında yirminci yüzyıl İspanyol edebiyatının en olağanüstü seslerinden biri şair, oyun yazarı, ressam, piyanist ve besteci Federico Garcia Lorca 38 yaşında katledilerek susturuldu. Lorca, İspanya İç Savaşında katledilen binlerce insanın aralarından biriydi. İspanya'da hükümetin hazırladığı ve 2007 yılında parlamentoda kabul edilen "tarihi bellek" yasası gereği, İspanya İç Savaşı ve Franco döneminin kayıplarının bulundukları yerlerin tespit edilip, ortaya çıkarılmaları öngörülüyordu. Lorca’nın naaşı Granada kentinin dokuz kilometre kadar dışındaki Alfacar bölgesinde gömülü olduğu sanılıyordu, arkeolog ve uzmanların sürdürdüğü 2009 yılında yapılan kazı çalışmalarından hiçbir sonuç çıkmamıştı. Federico Garcia Lorca’nın bugün hâlâ bir mezarı yok.

Hekim ve yazar Francisco Vega Diaz, Lorca’nın öldürülüşüne tanık olan şoförünün ağzından şöyle aktarıyor: “Ettore, Granadalı bir şoför. Lorca ailesine de zaman zaman hizmet vermişti onları yakından tanıyordu. Olay gecesini benim yanımda çalışamaya başladığında anlatmıştı. 18 Ağustos sabaha karşı jandarma binasında kalırken uyandırılmış ve bir göreve gönderileceği söylenmiş. Görevi ona bizzat valinin kendisi vermiş. Arabada iki falanjist bir jandarma eri varmış ve aralarına iki suçluyu almışlar. Ettore bir süre sonra seki-on kişilik bir kamyonetin onları izlediğini görmüş. Şehir dışında bir yere geldiklerinde durmuşlar adamlar kabaca aşağı atılmış. Ettore karanlık olduğu için yüzleri görememiş. ancak bir süre araba farzlarından biri yüzüne vurunca içlerinden birinin norka olduğunu görmüş don Federico” diye koşmak istemiş ama korkmuş. Lorca diğerleriyle birlikte derin çukurlu bir bayıra doğru itilmiş. Arada düştükçe tekmeliyorlarmış kalabalıktan inilti ve bağırış sesleri yükseliyormuş. Ettore birkaç adım geride kalmayı yeğlemiş. Bu arada şairin ağlayarak “ben size ne yaptım” diye inlediğini duymuş. Lorca son olarak bir çukura düşmüş ve bağırmaya başlamış. Ardından falanjistler üzerine yüklenerek “Kızıl ibne”, “Bolşevik” gibi bağırmışlar. Sonra silahlar konuşmaya başlamış. Federico’nun önce yüzüne sonra da vücuduna kurşun yağdırmışlar. Sonra da diğerlerine… Kurşunlanan birkaç kişiden “Yaşasın cumhuriyet” sloganları duyulmuş ve her şey gecenin sessizliği içinde yok olmuş.”

Lorca’yı bir şair olarak, bir eşcinsel olarak ve sadık bir Cumhuriyetçi olarak tanıyan faşistler, ondan bir kez değil üç kez nefret etmişlerdi. Bir mezarı olan ya da olmayan

Faşizmin tüm kurbanlarının önünde saygıyla eğiliyoruz.



ANIŞ Federico Garcia LORCA (Çeviri: A. KADİR - Afşar TİMUÇİN)

Ben ölünce

gömün gitarımla beni

kumlara.



Ben ölünce,

portakallarla

naneler arasına.



Ben ölünce

gömün isterseniz

rüzgâr gülüne.



Ölünce ben!

Lorca hem şair, hem eşcinsel, hem de cumhuriyetçiymiş, faşistler tarafından öldürülmesi için yeterli üç neden!