Provokasyondan korkmamak
Metin Çulhaoğlu
İbrahim Niyazioğlu bizim kuşaktan, çok erken yitirdiğimiz bir arkadaşımızdı.
ODTÜ Mimarlıktandı. Başka özelliklerinin yanı sıra çok başarılı, yaratıcı bir grafikerdi.
Türkiye İşçi Partisinin gayrı resmi yayın organı olan ve 1975 yılında ilk sayısı yayınlanan haftalık Yürüyüş dergisinin kapaklarını bir süre o yaptı.
Kısa bir mutfak bilgisi: Derginin haftalık toplantıları Pazartesi günleri öğle saatlerinde yapılırdı. Başyazar Yalçın Küçük yönetimindeki bu toplantılarda o hafta işlenecek ana konu üzerinde durulurdu. Toplantıya, derginin diğer yazarları ve teknik ekibi ile birlikte kapak tasarımcısı da katılırdı. Kapak tasarımcısı, haftanın konusuna ilişkin tartışmalardan ve Küçükün düşündüğü başyazıdan hareketle tasarladığı dergi kapağını Cuma günü getirir, dergi de Cumartesi günü basılırdı.
***
Bu haftalık toplantılardan birinde saptanan ana tema provokasyon idi.
Bilen bilir; birinci TİP (1961-71) parti dışı devrimci kesimler tarafından provokasyon edebiyatı yapmakla da eleştirilirdi. Bu eleştiriye göre TİP fazla legalist ve pasifistti. Ya provokasyon olursa, aman provokasyona gelmeyelim ürkekliğiyle sokaktan, alanlardan ve eylemden gereğinden çok sakınırdı
Gerçekten böyle olup olmadığı ayrı bir tartışma konusudur.
Ancak, 1975 yılında kurulan ikinci TİP bu yakıştırmanın üzerine gitme niyetindeydi. En azından, Yürüyüş başyazarı Yalçın Küçük öyleydi. Haftalık derginin bir sayısının bu temaya ayrılması kararlaştırıldı:
Provokasyondan korkmamak
İbrahim Niyazioğlunun hazırladığı kapakta, bir yürüyüşteki insanlar dizlerinden başlayarak aşağıya doğru gösteriliyordu. Adımlar, uyumlu ve kararlıydı. Bir hedefe doğru gidiliyordu. Ancak, yürüyenlerden biri yaralıydı ve bir bacağından aşağıya doğru kan akıyordu
Böyleydi, ama yürüyüş, yaralı kişi dâhil kararlı adamlarla sürüyordu:
Provokasyondan korkmamak
***
1970lerin Milliyetçi Cephe (MC) dönemleriydi; provokasyondan ve provokatörlerden söz etmek için her tür neden vardı.
Ama provokasyondan korkmamak da gerekiyordu; çünkü başka türlü mücadele verilemezdi.
Yanlış anlaşılmasın: Söylenen, hareket berekettir, provokasyon da işin garnitürüdür gibisinden bir umursamazlık değildir. Şudur: Tepkinin, protestonun, eylemin, sokağın ve alanların mutlak zorunluluk olduğu dönemlerde mümkün olan en geniş kitleyi kucaklarsın; hedefini, işin başını ve sonunu net olarak belirlersin; mutlaka örgütlüsündür, disiplinlisindir ve makul her tür tedbiri almışsındır.
İşte bundan sonra, provokasyondan korkmazsın, korkmaman gerekir.
Belki yürüyüştekilerden biri yaralıdır, paçasına doğru kan sızmaktadır. Ama yürüyüş kararlı adımlarla devam edecektir
***
Günümüze gelirsek: Provokasyon olur mu?
Olmaz olur mu?
Ülkenin başında bir çete varsa hem de daniskası olur.
Ama verilecek mücadele aklın yanı sıra canlılığı, hareketi, eylemliliği gerektiriyorsa tutturulacak yol bellidir:
Provokasyondan korkmamak
Provokasyon konusu Çulhaoğlu'nun makalesinden yeterince anlaşılmıyor. 1968-70 dönemini ve daha sonra 1980 öncesi dönemi yaşayanlar nasıl provokasyonlara gelindiğini iyi bilir. Hem sosyalizm mücadelesinin önünü kesmek için komünistleri, ilericileri, devrimcileri kitlelerden izole etmek, hem de doğrudan 12 Mart ve 12 Eylül darbelerine zemin hazırlamak için öylesine akıl almaz, öylesine haince provokasyonlar yapılıyordu ki. TİP değil ama, TİP dışında devrimci gençlik kesimi yazık ki çok provokasyona geldi o dönemlerde.
Provokasyonlardan çekinip sokaklarda eylem yapmaya kalkışmaktan çekinmemek gerektiğini söylüyor anladığım kadarıyla.
HDP-BDP milletvekili gerici Altan Tan da katıldığı bir açık oturumda benzer şeyler söylemişti, ve yüzleri kapalı, ellerinde av tüfekleri olduğu görülen kişilerin yakalanması gerektiğini söylemişti. Altan Tan haddini aşmış, sosyalist bir yapılanmanın kitlesel bir eyleminde bulunan kişileri açıkça hedef göstermiştir. Altan Tan gibilerinin bu yaklaşımları anlaşılabilir bir şey. Eleştirinin ötesinde anlamları var. Zaten Tan'ın da eleştirmek gibi bir kaygısı da yok. Altan Tan bir tarafa o Okmeydanı olayları için yüzleri kapalı ve ellerinde uzun namllulu silahlar olduğu görülen kişileri provokatör olarak niteleyebilmek mümkün mü? Bu kişiler Cephe'nin silahlı militanları olamazlar mı?
Kişisel düşüncem bu kişilerin Cephe'nin militanları olduğudur. O tür eylemleri doğru bulup bulmamak ayrı bir tartışma konusu, ama illegal yapılanmaya da sahip bir sosyalist örgütün kendi kitlesinin uğradığı faşist baskı ve saldırılara karşı ''pasif'' bir tepki göstermesi kendileri açısından uygun bulunmadığı düşünülebilir. Cephe bu yüzden böyle bir görüntü vermek gereği duymuştur. Daha doğru bir tanımlamayla, böyle bir zorunluluk hissetmiştir ve gereğini yapmıştır. Her eylemde, her yürüyüş ve mitingte araya karışan provokatörler olabilir. Geçmişte olmuştur, bugün de olmaktadır ve yarın da olacaktır. Okmeydanı olaylarındaki o görüntülerde az sayıda bulunan militanların Cephe'nin içine sızmış provokatör olabileceği düşüncesi bana göre çok düşük bir ihtimal. Bu düşüncede, Cephe sanki silahsız, barışçıl bir protestoda bulunacaktı ama bir veya birkaç provokatörün kışkırtmasıyla böyle bir bir görüntü ortaya çıkmış gibi bir anlam var ki, ben buna katılmıyorum. Dediğim gibi, eylemin şeklini doğru veya yanlış bulmak tartışılabilir ama, o kişileri provokatör olarak nitelemek ve hele Altan Tan gibi, devletten yakalanmaları talebinde bulunmak sol-sosyalizm düşmanlığından başka bir şey değildir.
Bir eylemin, bir yürüyüş veya mitingin amacı bellidir. O eylem, miting veya yürüyüşleri düzenleyen komite o amacın gerçekleşmesi ve o amacın dışına çıkılmaması yönündeki önlemleri almak zorundadır. Türkiye'nin bu koşullarında, Haziran Direnişi'nin de gösterdiği gibi amaç, en yüksek düzeyde katılımla birlikte ''barışçıl'' bir gösteri amaçlanıyorsa, o kitlesel eylemde ortaya çıkabilecek ve eylemi amacından saptırabilecek provokasyonlar kitle içine sızmış provokatörler tarafından gerçekleştirilebilir. Birincisi Okmeydanı olaylarında böyle bir provokasyon olduğunu düşünmüyorum, ikincisi, böyle bir provokasyon tehlikesi var diye sol-sosyalist örgütlerin sokaktan elini eteğini çekmesi düşünülmemelidir.
Çulhaoğlu buna mı vurgu yapmak istiyor? Bilmiyorum ama pek de sanmıyorum. Sosyalist mücadelenin büyük oranda sokakla ilgili olduğu çok açık. Cam çerçeve kırmaktan, silahlı üç beş kişinin ''gövde gösterisi'' yapmasından söz etmiyorum. Kitleyi siyasete çekmekten ve sokağa taşımaktan söz ediyorum. Bu zorunluluk ise, ki öyle, provokasyonalara karşı da önlem alarak, ama asla provokasyonlar olabileceği gerekçesiyle geri adım atmanın düşünülmemesi gerektiğini söylüyorum. Sokakta ısrarcı olmak, sol-sosyalist mücadele için esas olmalıdır. Kitleyi kazanabilmenin ve yüzünü sola döndürebilmenin başka da bir olanağı yok.
Etkili olduğu da söylenemez. Bu tür gösterilerle egemen sınıfı korkutacaklarını düşünüyorlarsa bence yanılıyorlar. Egemenlerin en çok korktukları Gezide ortaya çıkan hareketliliktir. Böyle bir eylem gerçekleştirebiliyor muyuz; önemli olan o.