Birlikten tasfiyeye, tasfiyeden yeniden kuruluşa



1960'larda solun çatı örgütü olarak işlev gördü TİP; ve büyük bir toplumsal yükselişin de aracı oldu. Ancak parti 60'ların sonlarında kapsayıcılığını giderek yitirdi. Sendikacılar, Marksist aydınlar, Kürt demokratları, yükselen gençlik hareketi gibi farklı dinamiklerin bir sentezini oluşturamayan TİP, giderek bu gruplaşmaların yapıntı bir koalisyonuna dönüşünce çözülmenin de önüne geçilemedi.

Partili solda 1970'lerin öne çıkan hareketi ise TKP oldu.

On yılın ikinci yarısında giderek birlik gündemi öne çıkmaya başladı. Türkiye solu güçlü ve kitleseldi, ancak TİP'in çözülmesinden sonraki politik dağınıklığı aşamıyordu. Aslında bölünmenin tarihi daha gerilere 1951 Tevkifatına, 1930'larda TKP içi hizipleşmelere vb. kadar gidiyordu.

Sonuç olarak partili solun birliğini sağlamak, mevcut sıkıntıların da aşılmasını beraberinde getirecek bir hedef olarak gündemin üst sıralarına tırmandı.

Süreç 12 Eylül'den sonra yurtşında tamamlandı. TKP genel sekreteri Haydar Kutlu ( Nabi Yağcı) ve TİP Genel Başkanı Behice Boran 1987 sonbaharında birliği ilan ettiler. Türkiye Birleşik Komünist Partisi legale çıkma yönünde önemli bir hamle de yaptı. Boran'ın ölümünü takiben legalleşme doğrultusunda ülkeye dönen Kutlu ve Sargın hapis yattılar, işkence gördüler. TBKP hakkında ise kapatma davası açıldı. Davanın sonu görüldüğünde TBKP, başka hareketlerle birlikte Sosyalist Birlik Partisi'nin ( kuruluş 1991) içinde yer alacaktı. Her defasında yeni katılımlarla BSP SBP'ye (1994), SBP ÖDP'ye (1996) dönüştü. Partili sol bu süreçte giderek önemsizleşti, "birlik" hareketin toplamını ancak geçici olarak güçlendirdi.

Ancak solun hamle yapmasına vesile olacağı varsayılan birlik sürecinin ideolojik arkaplanı ve politik programı, güçlenmeyi değil, likidasyonu getiriyordu. 1985'te Sovyetler'de başlayan glasnost sosyalist ülkeleri yok oluşa sürüklerken solda komünizme reddiye dönemi de açılacaktı. Kapitalizmin sömürücü, emperyalizmin saldırgan olmaktan çıktığını ilan edenlere bakılırsa, işçi sınıfı devrimci rolünü yitirmiş, hatta sınıf olarak önemsizleşmiş veya buharlaşmıştı. Komünizmin sonunu ilan ediyordu likidasyon yanlıları.

1986'da marksizm ve leninizmi terk etme çağrılarına karşı mevcut ideolojik politik birikim üstünde kendini tanımlayan Gelenek dergisi yayın hayatına başladı. Çalışmalarını 1978'den başlatabileceğimiz Gelenek hareketi 1992'de Sosyalist Türkiye Partisi adıyla partileşti STP'nin Anayasa Mahkemesi kapatılmasına yanıt olarak kurulan Sosyalist İktidar Partisi 2001 yılında Türkiye Komünist Partisi adını aldı. TKP kuruluş tarihi olarak 10 Eylül'ü benimsediğini ve Türkiye solunun öncelikle partili hareket olmak üzere tüm devrimci değerlerini sahiplendiğini ilan etti.

SOL gazetesinin 10 eylül tarihli ek'inden alınmıştır.